Βοηθώντας την ενδυνάμωση των ηλικιωμένων

Σε έναν κόσμο που κυριαρχείται όλο και περισσότερο από την τεχνολογία, υπάρχει μια αξιοσημείωτη αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο ακόμη και οι μεγαλύτερες γενιές, οι άνθρωποι που ανήκουν στην τρίτη ηλικία, προσεγγίζουν πλέον τη ζωή τους.

Μιλήσαμε με τον Ιωάννη Καραϊτιανό, Καθηγητή Χειρουργικής ΕΚΠΑ, Διευθυντή Χειρουργικής Κλινικής Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center και Πρόεδρο της Ελληνικής Γεροντολογικής και Γηριατρικής Εταιρείας, ο οποίος μας μετέφερε τις απόψεις και τις πολύτιμες γνώσεις του για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η τρίτη ηλικία - τόσο στον τομέα της σωματικής όσο και της ψυχικής υγείας - τις λύσεις που υπάρχουν για μία καλύτερη ποιότητα ζωής, τον ρόλο των φροντιστών, αλλά και όλα εκείνα που η τεχνολογία μπορεί να προσφέρει στη ζωή τους.

Μπορείτε να επισημάνετε μερικά από τα πιο συνηθισμένα προβλήματα υγείας που αντιμετωπίζουμε καθώς γερνάμε; Υπάρχουν παράμετροι που βοηθούν στην πρόληψή τους;

ΙΚ Το πιο συνηθισμένο πρόβλημα υγείας των μεγαλύτερων σε ηλικία ατόμων είναι οι συνήθεις νόσοι φθοράς που εκδηλώνονται προοδευτικά με μεγαλύτερη επίπτωση όσο το άτομο γηράσκει. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε τα καρδιαγγειακά νοσήματα - όπως είναι η αρτηριακή υπέρταση, η αποφρακτική αγγειοπάθεια και η στεφανιαία νόσος - τον σακχαρώδη διαβήτη, τη χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, την οστεοπόρωση με αποτέλεσμα συχνά κατάγματα, τις γνωσιακές διαταραχές και την άνοια, καθώς και τον καρκίνο.

Σημαντικό ρόλο στην πρόληψη των χρόνιων αυτών νόσων έχει η υιοθέτηση από το άτομο σε νεότερη ηλικία ενός υγιεινού τρόπου διαβίωσης που συνίσταται στην υγιεινή μεσογειακού τύπου διατροφή, στη σωματική άσκηση, στην αποφυγή του αλκοόλ και του καπνίσματος και της παχυσαρκίας και στην πνευματική ενασχόληση και κοινωνικοποίηση.

Πόσο διαφορετικά αντιμετωπίζουμε σήμερα την τρίτη ηλικία σε σχέση με προηγούμενες γενιές;

ΙΚ Στη σημερινή εποχή παρατηρείται μία χαλάρωση των άλλοτε στενών δεσμών που ένωναν την οικογένεια. Η δύσκολη καθημερινότητα με το στρες και την οικονομική κρίση καθιστούν προβληματικές τις σχέσεις μεταξύ των διαφορετικών γενεών στην ίδια την οικογένεια και την κοινωνία. Απαιτείται επανακαθορισμός των σχέσεων των μελών της οικογένειας αλλά και των κοινωνικών προτύπων γενικότερα.

Τι μπορούμε να κάνουμε, όσο βρισκόμαστε σε νεότερη ηλικία, ώστε να περιορίσουμε ή να εξαλείψουμε ζητήματα που αφορούν την υγεία μας και μπορεί να προκύψουν περνώντας τα χρόνια;

ΙΚ Συνιστάται η υιοθέτηση από τη νεαρή ηλικία της μεσογειακής διατροφής, η αποφυγή της παιδικής και εφηβικής παχυσαρκίας, η συστηματική σωματική άσκηση, η αποφυγή του καπνίσματος και του αλκοόλ και η πνευματική ενασχόληση με ενδιαφέροντα και χόμπι, καθώς και οι κοινωνικές επαφές και σχέσεις με ευρύ κοινωνικό περίγυρο. Τα χρόνια νοσήματα και ο καρκίνος αποτελούν εξελικτικές διεργασίες πολλών ετών και η πρόληψή τους είναι δυνατή σε μεγάλο βαθμό.

Μπορούν οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας να υιοθετήσουν την τεχνολογία; Ποια είναι τα εμπόδια; Τι θα τους βοηθούσε;

ΙΚ Οι ηλικιωμένοι δυσκολεύονται να παρακολουθήσουν τα τεχνολογικά επιτεύγματα και να τα υιοθετήσουν. Η έλλειψη γνώσης και ενασχόλησης και η περιορισμένη κοινωνικοποίηση αποτελούν αρνητικούς παράγοντες. Πάντως, από πολλούς φορείς, επιστημονικούς αλλά και κοινωνικούς καταβάλλεται προσπάθεια τα τελευταία χρόνια για την καταπολέμηση του ψηφιακού αναλφαβητισμού των μεγαλύτερων ηλικιακά ατόμων.

Πολλοί ηλικιωμένοι αντιμετωπίζουν προκλήσεις που σχετίζονται με την ψυχική υγεία και τη διατήρηση μιας θετικής στάσης ζωής. Θα μπορούσατε να μας μιλήσετε για τη σημασία της ψυχικής υγείας στην τρίτη ηλικία και πώς συμβάλλει στην οικοδόμηση της δύναμης του χαρακτήρα των ατόμων που βρίσκονται σε αυτή την περίοδο της ζωής τους;

ΙΚ Η κατάθλιψη της τρίτης ηλικίας, αλλά και η βαθμιαία γνωσιακή έκπτωση, είναι από τα σοβαρότερα ιατρικά προβλήματα ψυχικής υγείας των μεγαλύτερων σε ηλικία ατόμων. Ως αποτέλεσμα έχουμε τη βαθμιαία κοινωνική απομόνωση των ηλικιωμένων και την απομάκρυνση ακόμη και από τους φίλους και την οικογένεια. Η πνευματική δραστηριότητα, η οικογενειακή θαλπωρή και η υιοθέτηση νέων ενδιαφερόντων, όπως περίπατοι, εκδρομές, χορός, γυμναστική, επιτραπέζια παιχνίδια, επισκέψεις σε μουσεία, θεατρικές παραστάσεις, κλπ., βοηθούν στη διατήρηση της ψυχικής υγείας των ηλικιωμένων.

Μπορούμε να πετύχουμε ένα επίπεδο ζωής καθώς και μακροζωία για τους ηλικιωμένους, αντίστοιχα με αυτά στις blue zones του πλανήτη; (σημειώνουμε ότι ανάμεσα στις περιοχές αυτές περιλαμβάνεται και η Ικαρία).

ΙΚ Η μακροζωία είναι ένας εφικτός στόχος της σύγχρονης ιατρικής και ιδιαίτερα της γηριατρικής και της εξειδίκευσης της αντιγήρανσης, πάνω στην οποία εργάζονται με ζήλο πολλοί επιστήμονες και ερευνητές σε διάφορους τομείς. Όμως, η επιδίωξη πρέπει να είναι όχι μόνο η επιμήκυνση του χρόνου ζωής, αλλά κυρίως η υγιής γήρανση και η καλή ποιότητα ζωής, με σωματική, ψυχική και πνευματική υγεία και αξιοπρεπή διαβίωση.

Τι θα συμβουλεύατε τους φροντιστές και τα μέλη της οικογένειας που θέλουν να υποστηρίξουν τα ηλικιωμένα αγαπημένα τους πρόσωπα στην υιοθέτηση ενός πιο δραστήριου τρόπου ζωής με γνώμονα την ψυχική υγεία;

ΙΚ Η συμβολή των φροντιστών των μεγαλύτερων σε ηλικία ατόμων, ιδιαίτερα όταν αυτά είναι σε προχωρημένη ηλικία, είναι κομβικής σημασίας. Οι φροντιστές όταν ανήκουν στο στενό οικογενειακό περιβάλλον είναι η καλύτερη και ιδανικότερη επιλογή, αλλά, στις μέρες μας, με την οικονομική κρίση, τις ολιγομελείς οικογένειες και τα εξοντωτικά ωράρια εργασίας και βέβαια τη μετανάστευση, αυτοί είναι όλο και πιο σπάνιοι. Οι ηλικιωμένοι μας έχουν απόλυτη ανάγκη από τη στοργή παιδιών και εγγονιών.

Στις περισσότερες, όμως, περιπτώσεις, τη φροντίδα των ηλικιωμένων αναλαμβάνουν άτυποι φροντιστές με προβλήματα επικοινωνίας, ελάχιστες γνώσεις και ευαισθησίες. Υπάρχει μεγάλη ανάγκη για την επιμόρφωση και ευαισθητοποίηση των άτυπων φροντιστών, ούτως ώστε η συμβολή τους στη φροντίδα και υγιή διαβίωση ψυχικά και σωματικά των ατόμων προχωρημένης ηλικίας να είναι ουσιαστική και επωφελής.

Πώς μπορούν οργανισμοί, όπως η Ελληνική Γεροντολογική και Γηριατρική Εταιρεία, να συμβάλλουν σε μία καλύτερη ποιότητα ζωής για τους ηλικιωμένους; Μπορείτε να μας αναφέρετε κάποιες από τις δράσεις σας;

ΙΚ Επιστημονικοί φορείς, και ιδιαίτερα η Ελληνική Γεροντολογική και Γηριατρική Εταιρεία που ιδρύθηκε το 1977 και συγκεντρώνει στους κόλπους της επιστήμονες από όλους τους χώρους και γνωστικά αντικείμενα που έχουν σχέση με τη γήρανση, έχουν ιδιαίτερη συμβολή στην ευαισθητοποίηση της κοινότητας και της πολιτείας πάνω στα προβλήματα και τις ιδιαιτερότητες των ατόμων προχωρημένης ηλικίας. Η γηριατρική είναι μία ιατρική ειδικότητα που ασχολείται με τα ιατρικά προβλήματα των ατόμων τρίτης ηλικίας, αλλά, δυστυχώς, η χώρα μας είναι η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που δεν έχει αναγνωρίσει αυτή την ιδιαίτερα χρήσιμη ειδικότητα, σε μία χώρα γηρασμένη, στην οποία το 22,7% του πληθυσμού είναι άνω των 65 ετών. Η εταιρεία μας πρωτοστατεί στην αναγνώριση της ειδικότητας της γηριατρικής στην πατρίδα μας. Εξάλλου, λαμβάνει πρωτοβουλίες για την προώθηση της σωματικής δραστηριότητας των ηλικιωμένων με περιπάτους και άσκηση, της πνευματικής ενασχόλησης με παρακολούθηση θεατρικών και μουσικών παραστάσεων, κ.λπ. Επίσης, συνεργάζεται με άλλους επιστημονικούς φορείς και την πολιτεία για τη δημιουργία φιλικών προς την τρίτη ηλικία πόλεων και δραστηριοτήτων.

Η συνέντευξη υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του Interamerican Innovation Hub, του προγράμματος καινοτομίας της Interamerican, που κτίζει σχέσεις και συνεργασίες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, στο ευρύτερο οικοσύστημα της καινοτομίας.

Δεν έχει σημασία αν είστε μια νεοσύστατη εταιρεία, ένα προοδευτικό πανεπιστήμιο ή μία μεγάλη επιχείρηση. Αν έχετε ένα ψηφιακό working solution που σχετίζεται με την τρίτη ηλικία θα χαρούμε να μας το παρουσιάσετε!

Μάθετε περισσότερα για το Interamerican Innovation Hub.