Τί πρέπει να γνωρίζουμε για το άσθμα;

Μία χρόνια νόσος απασχολεί περισσότερους από 300 εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο και το 10% του πληθυσμού στην Ελλάδα. Το άσθμα μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την ποιότητα ζωής μας και μάλιστα είναι ιδιαίτερα επίκαιρο καθώς οι αναπνευστικές αλλεργίες έχουν αυξηθεί κατακόρυφα τις τελευταίες δεκαετίες. Σύμφωνα μάλιστα με έρευνα από το Πανεπιστήμιο Queen Mary του Λονδίνου, η οποία δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Thorax, η άρση των περιορισμών της πανδημίας οδήγησε σε αύξηση του κινδύνου πρόκλησης κρίσεων άσθματος, παρά το γεγονός ότι η COVID δεν έχει συσχετιστεί άμεσα με αυξημένο κίνδυνο κρίσεων άσθματος.*

Έτσι η φετινή Παγκόσμια Ημέρα κατά του Άσθματος είναι περισσότερο επίκαιρη από ποτέ. Η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Άσθματος διοργανώνεται από την "Παγκόσμια Πρωτοβουλία για το Άσθμα" (GINA) και εορτάζεται την πρώτη Τρίτη του Μαΐου κάθε έτους, με στόχο την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης για αυτή την ευρέως διαδεδομένη ασθένεια του αναπνευστικού συστήματος.

Τι είναι το άσθμα;

Το άσθμα είναι μια χρόνια νόσος, με γενετική προδιάθεση, που χαρακτηρίζεται από φλεγμονή των βρόγχων έχοντας εξάρσεις και υφέσεις. Μπορεί να έχει διάφορα στάδια ή μορφές. Υπάρχει διαλείπον άσθμα, ήπιο, μέτριο ή βαρύ, εξωγενές, ενδογενές. Επίσης, υπάρχει παιδικό άσθμα, άσθμα κύησης, άσθμα άθλησης, άσθμα ασπιρίνης και επαγγελματικό άσθμα.

Τα συμπτώματα του άσθματος είναι βήχας, συριγμός, δύσπνοια, βάρος στο στήθος και συνήθως εμφανίζονται βραδινές ώρες ή νωρίς το πρωί. Τα σημάδια ότι το άσθμα ενός ασθενούς επιδεινώνεται περιλαμβάνουν την ενοχλητικά αυξανόμενη δυσκολία στην αναπνοή, όπως μετριέται με μια συσκευή που χρησιμοποιείται για τον έλεγχο του και την αίσθηση ανάγκης περισσότερης χρήσης της συσκευής εισπνοής γρήγορης ανακούφισης. Την επιδείνωση των συμπτωμάτων μπορεί να προκαλέσουν αλλεργιογόνα όπως: σκόνη, διάφορες γύρεις, τρίχωμα ζώων, καπνός, υγρασία, φάρμακα, υλικά σε χώρους εργασίας όπως χρώματα, βερνίκια, λακ, σωματική άσκηση σε ψυχρό ή ξηρό αέρα, ατμοσφαιρικοί ρύποι. Επιδείνωση επίσης ή εμφάνιση μπορεί να συμβεί και μετά από ιογενείς ή μικροβιακές λοιμώξεις του αναπνευστικού.

Αξίζει να γνωρίζουμε ότι η αλλεργική ρινίτιδα και το αλλεργικό άσθμα είναι δύο διαφορετικές εκφάνσεις της ίδιας νόσου, που χτυπούν αντίστοιχα το ανώτερο και το κατώτερο αναπνευστικό. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, περίπου το 75% των περιπτώσεων άσθματος είναι αλλεργικής αιτιολογίας. Από αυτούς τους ασθενείς περίπου το 30% με 40% έχουν και αλλεργική ρινίτιδα. Αντίστοιχα, περίπου το 50% με 60% όσων έχουν αλλεργική ρινίτιδα έχουν ταυτόχρονα και αλλεργικό άσθμα. Υπολογίζεται ότι το 1/3 των ασθενών με αλλεργική ρινίτιδα θα παρουσιάσουν άσθμα κάποια στιγμή στη ζωή τους.

Στην καθημερινότητα, το άσθμα μπορεί να είναι μια ενοχλητική κατάσταση που επηρεάζει την κοινωνική και επαγγελματική ζωή των ασθενών. Όταν κάποιος ασθενής έρθει σε επαφή με κάποιον εκλυτικό παράγοντα (ο εκλυτικός παράγοντας μπορεί να είναι οτιδήποτε προκαλεί συμπτώματα άσθματος ή επιδεινώνει τα ήδη υπάρχοντα συμπτώματα του άσθματος), οι βρόγχοι φλεγμαίνουν με αποτέλεσμα την σύσπαση των βρογχικών λείων μυών, οίδημα και παραγωγή εκκρίσεων που είναι παχύρευστες και κολλώδεις και στενεύουν τον αυλό του βρόγχου έχοντας σαν τελικό αποτέλεσμα τον περιορισμό της ροής του αέρα μέσα από αυτόν. Συνεπώς το άσθμα δυσχεραίνει το περπάτημα, την άσκηση και τη συνομιλία. Μπορεί λοιπόν να καταστεί αποθαρρυντικό, ιδιαίτερα για τους νέους ανθρώπους. Ενώ όμως το άσθμα δεν θεραπεύεται, μπορείτε να ελέγξετε τα συμπτώματά του.

Η διάγνωση και θεραπεία

Η διάγνωση είναι απλή. Γίνεται από ειδικό πνευμονολόγο με κλινική εξέταση, ατομικό και οικογενειακό ιστορικό, αξιολόγηση απαντήσεων σε ερωτηματολόγια, απλές εξετάσεις αίματος και κυρίως με σπιρομέτρηση που είναι η κύρια εξέταση ελέγχου της λειτουργίας του πνεύμονα και ο οδηγός του πνευμονολόγου για την διαφοροδιάγνωση του άσθματος από Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) ή διάμεσα νοσήματα.

Η θεραπεία εξαρτάται από το στάδιο του άσθματος ή την αιτία του. Ο πνευμονολόγος σήμερα έχει στη φαρέτρα του αρκετούς τρόπους βελτίωσης της νόσου, όπως επίσης, δυνατότητες εκπαίδευσης του ασθενή επάνω στο πρόβλημά του με παρακολούθηση, ορομετρία, έλεγχο της αλλεργίας όπως επίσης, φαρμακευτική αγωγή ακόμα και στον βαριά πάσχοντα ασθενή.

Οι επιλογές για μία καλύτερη καθημερινότητα

Άσκηση: Δεδομένου ότι οι κρίσεις άσθματος δυσκολεύουν την αναπνοή, είναι κατανοητό ότι τα άτομα που πάσχουν από άσθμα μπορεί να ανησυχούν για το είδος της άσκησης που πρέπει να κάνουν ή εάν είναι ασφαλές να ασκηθούν γενικότερα. Η άσκηση είναι σημαντική εάν έχετε άσθμα - για τη συνολική υγεία και επίσης για να διατηρήσετε υγιείς τους πνεύμονες, σύμφωνα με την Αμερικανική Ένωση Πνευμόνων (ALA). Εκτός από τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης διαβήτη τύπου 2, καρδιαγγειακών παθήσεων, εγκεφαλικών επεισοδίων και ορισμένων μορφών καρκίνου, καθώς και την ενίσχυση των οστών και των μυών, τη βελτίωση της διάθεσής σας και τη βοήθεια που σας βοηθά να ζήσετε περισσότερο, η φυσική κατάσταση έχει αποδειχθεί ότι βελτιώνει ειδικά τη διαχείριση του άσθματος. Μια μελέτη*** έδειξε ότι υψηλότερα επίπεδα σωματικής δραστηριότητας συσχετίστηκαν με σημαντικά καλύτερο έλεγχο του άσθματος. Όσοι ασκούνταν περισσότερο (όντας δραστήριοι περίπου 30 λεπτά τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας) ήταν 2,5 φορές καλύτεροι στον έλεγχο του άσθματος σε σύγκριση με άτομα που δεν ήταν σωματικά δραστήρια. Και η άσκηση μπορεί επίσης να σας βοηθήσει να διατηρήσετε ένα υγιές βάρος, το οποίο μπορεί να είναι σημαντικό για τη διαχείριση του άσθματος. σύμφωνα με το NHLBI. Η παχυσαρκία μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τον έλεγχο του άσθματος και μόλις 5 – 10% απώλεια βάρους μπορεί να βοηθήσει τα συμπτώματα του άσθματος.

Ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών παραγόντων άσθματος στο σπίτι και την εργασία:

Μπορείτε να λάβετε μέτρα για να διατηρήσετε το σπίτι σας φιλικό προς το άσθμα εντοπίζοντας και ελαχιστοποιώντας κοινές αιτίες άσθματος σε εσωτερικούς χώρους, όπως τρίχωμα κατοικίδιων ζώων, μούχλα, ακάρεα σκόνης, χημικά ερεθιστικά (όπως καθαριστικά, χρώματα και αποσμητικά χώρου) και τον καπνό του τσιγάρου. Μερικές έξυπνες στρατηγικές για τη διαχείριση των παραγόντων άσθματος περιλαμβάνουν τον καθορισμό ζωνών χωρίς κατοικίδια στο σπίτι (όπως υπνοδωμάτια), το πλύσιμο των κλινοσκεπασμάτων και το σφουγγάρισμα και το συχνό σκούπισμα με ηλεκτρική σκούπα και να βάλει καλύμματα από ακάρεα σε μαξιλάρια και στρώματα.

Εάν αντιμετωπίζετε συμπτώματα άσθματος στη δουλειά, μιλήστε με τον προϊστάμενό σας και τους συναδέλφους σας για να προσπαθήσετε να εντοπίσετε τα αίτια - μπορεί να είναι οτιδήποτε από μουχλιασμένα χαλιά μέχρι σκόνη και χημικά βιομηχανικού καθαρισμού - και στη συνέχεια βρείτε έναν τρόπο να ελαχιστοποιήσετε την έκθεσή σας.

• *Tydeman F, Pfeffer PE, Vivaldi G, et al, Rebound in asthma exacerbations following relaxation of COVID-19 restrictions: a longitudinal population-based study (COVIDENCE UK), Thorax Published Online First: 23 November 2022. doi: 10.1136/thorax-2022-219591
• ** Jessica L. Rice, Karina M. Romero, Rocio M. Galvez Davila, Carla Tarazona Meza, Andrew Bilderback, D’Ann L. Williams, Patrick N. Breysse, Sonali Bose, William Checkley, Nadia N. Hansel,corresponding author and GASP Study Investigators, Association Between Adherence to the Mediterranean Diet and Asthma in Peruvian Children Lung Published online 2015 Sep 3. doi: 10.1007/s00408-015-9792-9
• *** Bacon SL, Lemiere C, Moullec G, et al, Association between patterns of leisure time physical activity and asthma control in adult patients, BMJ Open Respiratory Research 2015;2:e000083. doi: 10.1136/bmjresp-2015-000083