Οικογενειακά Γεύματα: Πώς επηρεάζουν την υγεία των παιδιών;

Η αλήθεια είναι πως, τα τελευταία χρόνια, συνηθίζουμε να τρώμε όλο και λιγότερο συχνά με την οικογένειά μας, όχι τόσο επειδή δεν το θέλουμε, αλλά κυρίως επειδή δεν βρίσκουμε τον χρόνο να το κάνουμε ή επειδή μπορεί να έχουμε άλλες προτεραιότητες. 

Γνωρίζατε ωστόσο ότι κάτι τόσο φυσιολογικό και (παλαιότερα) καθημερινό μπορεί να κρύβει από πίσω του ολόκληρη επιστήμη; O ρόλος των γονέων ως διατροφικά πρότυπα, η δομή και το περιεχόμενο του οικογενειακού γεύματος, η διαδικασία μαγειρέματος και ο χρόνος που αφιερώνουν τα μέλη μιας οικογένειας για να φάνε μαζί φαίνονται να είναι οι πιο σημαντικοί λόγοι που θα επηρεάσουν και τις διατροφικές επιλογές των παιδιών και κατ’επέκταση, το σωματικό τους βάρος.

• Τη σημασία των οικογενειακών γευμάτων για τη διατροφή και την υγεία των παιδιών
• Τους μηχανισμούς που τα συνδέουν με καλύτερες διατροφικές συνήθειες
• Τη σημασία τους για την ψυχολογία, την πνευματική δύναμη και τη συμπεριφορά των παιδιών και των εφήβων

Σύμφωνα με πρόσφατη επιστημονική μελέτη που παρακολούθησε 2.117 εφήβους για 10 χρόνια, φάνηκε ότι η λήψη οικογενειακών γευμάτων από εφήβους σχετίζεται με μειωμένες πιθανότητες εμφάνισης υπέρβαρου ή παχυσαρκίας 10 χρόνια μετά την ενηλικίωσή τους, σε σύγκριση με όσους δεν είχαν ποτέ οικογενειακά γεύματα ως έφηβοι! Επιπλέον, τα οικογενειακά γεύματα φαίνεται πως συνδέονται με καλύτερες διατροφικές συνήθειες κατά την ενηλικίωση αφού με βάση μελέτη που παρακολούθησε 2052 εφήβους για 10 χρόνια φάνηκε ότι η συχνότερη κατανάλωση οικογενειακών γευμάτων στη νεαρή ηλικία, συνδέεται με μεγαλύτερη πρόσληψη φρούτων από ενήλικες άντρες και γυναίκες, και με μεγαλύτερη πρόσληψη λαχανικών και γαλακτοκομικών προϊόντων από ενήλικες γυναίκες. 

👉 «Τι θα φάμε σήμερα»; Μάθε τις απαντήσεις σε ένα webinar με όλο το πρόγραμμα διατροφής για την οικογένεια, από την INTERAMERICAN σε συνεργασία με τη NUTRIMED και τη Βίκυ Πυρογιάννη.

Οι καλές διατροφικές συνήθειες πιθανώς αποδίδονται στο γεγονός πως στο τραπέζι δίνεται η ευκαιρία στους γονείς να διδάξουν τις αρχές της ισορροπημένης διατροφής στην πράξη εφαρμόζοντάς τις οι ίδιοι και εκπαιδεύοντας τα παιδιά για τα τρόφιμα, τα συστατικά τους και το κατάλληλο μέγεθος της μερίδας που τους αναλογεί. Επιπλέον, το παιδί έτσι είναι πιο «ανοιχτό» στο να δοκιμάσει νέα τρόφιμα αφού βλέπει ότι και άλλα μέλη της οικογένειάς του το κάνουν με αποτέλεσμα έτσι να προλαμβάνεται και να αντιμετωπίζεται η παιδική νεοφοβία. Επιπλέον, φαίνεται πως τα παιδιά που κάνουν συχνότερα οικογενειακά γεύματα, κάνουν και σπανιότερα γεύματα μπροστά από την τηλεόραση και συνεπώς επηρεάζονται λιγότερο από τις τηλεοπτικές διαφημίσεις καταναλώνοντας παράλληλα λιγότερα γλυκά και αλμυρά σνακ και περισσότερα φρούτα ενώ κατά τη διάρκεια των οικογενειακών γευμάτων οι γονείς μπορούν να έχουν καλύτερο έλεγχο της ποιότητας και ποσότητας των γευμάτων τους.

Ένα επίσης πολύ σημαντικό εύρημα με βάση συστηματική ανασκόπηση (αξιόπιστο είδος μελέτης που αξίζει να εμπιστευόμαστε) 17 μελετών και συνολικά 182.836 παιδιών-εφήβων (μέση ηλικία: 2.8-17.3 χρόνια) που συσχέτισε τον τρόπο σύνδεσης των οικογενειακών γευμάτων με το διατροφικό προφίλ και την υγεία των παιδιών-εφήβων είναι ότι τα παιδιά και οι έφηβοι που μοιράζονται γεύματα με την οικογένειά τους 3 ή περισσότερες φορές την εβδομάδα είναι πιο πιθανό να είναι σε φυσιολογικά επίπεδα βάρους και η πιθανότητα εμφάνισης διατροφικών διαταραχών είναι μικρότερη.

Μάλιστα, εκτός από το σημαντικό τους ρόλο στη διαχείριση του σωματικού βάρους των παιδιών, τα οικογενειακά τραπέζια φαίνεται πως ενισχύουν θετικά και την ψυχολογία τους. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι τα οικογενειακά τραπέζια μένουν χαραγμένα στο μυαλό μας και είναι ό,τι πιο χαρακτηριστικό θυμόμαστε από τη παιδική μας ηλικία. Γιατί;

• Το γέλιο έχει αποδειχθεί η καλύτερη θεραπευτική δύναμη. Δεν υπάρχει καλύτερο μέρος για να γελάσει κανείς από ό, τι γύρω από το τραπέζι μαζί με την οικογένεια του.
• Τα γεύματα είναι μια καλή ευκαιρία για την οικογένεια ώστε να δημιουργήσουν ισχυρούς οικογενειακούς δεσμούς, να βελτιώσουν τις σχέσεις τους με ουσιαστικές ομιλίες και συζητήσεις, να μοιραστούν τα προβλήματα και τις ανησυχίες της καθημερινότητάς τους, να ακούσουν οι γονείς τα προβλήματα των παιδιών τους και όπου κρίνουν να τους βοηθήσουν με τις πολύτιμες συμβουλές τους. Με τον τρόπο αυτό, «χτίζεται» και περισσότερη εμπιστοσύνη μεταξύ εφήβων και γονιών.
• Οι face to face συνομιλίες και η αγάπη που πηγάζει μέσα από το οικογενειακό τραπέζι παράγει συναισθήματα που είναι πολύ σημαντικά για την οικογένεια και ιδιαίτερα για τα παιδιά και την ψυχολογική τους ευεξία.

Τα οφέλη των οικογενειακών γευμάτων δεν σταματάνε εδώ αφού φαίνεται πως οι συζητήσεις κατά τη διάρκεια του οικογενειακού γεύματος βοηθούν σημαντικά τα νήπια να αναπτύξουν καλύτερες γνωστικές ικανότητες και να εμπλουτίσουν το λεξιλόγιό τους. Επιπλέον, για αντίστοιχους λόγους οι έφηβοι που τρώνε συχνά με την οικογένειά τους παρουσιάζουν καλύτερες σχολικές επιδόσεις σε σχέση με εκείνους που τρώνε σπανιότερα με την οικογένειά τους ενώ σύμφωνα με το National Center on Addiction and Substance Abuse (CASA) του Columbia University, τα παιδιά που έχουν συχνά γεύματα με την οικογένειά τους, έχουν διπλάσιες πιθανότητες να αποφοιτήσουν με «άριστα» από το σχολείο τους.

Επιπλέον, οι οικογενειακές συνήθειες και τελετουργίες της οικογένειας συσχετίζονται έντονα με χαμηλότερα επίπεδα άγχους με αποτέλεσμα την ενίσχυση της συναισθηματικής σταθερότητας ενώ το γεγονός ότι κατά την προετοιμασία του γεύματος, τα παιδιά μαθαίνουν  να λειτουργούν σε μία ομάδα, να αναλαμβάνουν ευθύνες και να είναι οργανωτικά, βοηθάει τα παιδιά στο «χτίσιμο» καλύτερων κοινωνικών δεξιοτήτων. Έχει επίσης διαπιστωθεί ότι σε σύγκριση με τους εφήβους που έχουν συχνά οικογενειακά γεύματα (5-7 φορές/εβδομάδα), όσοι έχουν σπάνια οικογενειακά γεύματα (<3 φορές/εβδομάδα) έχουν διπλάσιες πιθανότητες να καπνίζουν, σχεδόν διπλάσιες πιθανότητες να κάνουν χρήση αλκοόλ και 1,5 φορά μεγαλύτερη πιθανότητα να κάνουν χρήση μαριχουάνας, γεγονός που τονίζει την τεράστια σημασία των οικογενειακών γευμάτων στην αποφυγή αρνητικών συμπεριφορών.

Συνοψίζοντας, τα δεδομένα δείχνουν ότι τα οικογενειακά γεύματα ωφελούν τα παιδιά αλλά και τη γενικότερη ευημερία της οικογένειας σε πολύ μεγάλο βαθμό. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε που οι επιστήμονες που συνέταξαν και τον Εθνικό Διατροφικό Οδηγό μας το 2014, συμπεριέλαβαν τα γεύματα με οικογένεια ή φίλους στη βάση της διατροφικής πυραμίδας στην οποία απεικονίζονται συγκεντρωτικά οι διατροφικές συστάσεις για τους υγιείς ενήλικες με σκοπό να εξάρουν το γεγονός ότι πρέπει να αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της. 

• Berge JM et al. The protective role of family meals for youth obesity: 10-year longitudinal associations. J Pediatr. 2015 Feb;166(2):296-301.
• Larson N et al. Shared meals among young adults are associated with better diet quality and predicted by family meal patterns during adolescence. Public Health Nutr. 2013 May;16(5):883-93.
• Dallacker M et al. The frequency of family meals and nutritional health in children: a meta-analysis. Obes Rev. 2018 May;19(5):638-653.
• Hammons AJ, Fiese BH. Is frequency of shared family meals related to the nutritional health of children and adolescents? Pediatrics. 2011 Jun;127(6):e1565-74.
• Matthias R. Mehl & Simine Vazire. Eavesdropping on Happiness: Well-being is Related to Having Less Small Talk and More Substantive Conversations. Phychol. Sci. 2010 April 1; 21(4): 539–541.
• The national center on addiction and substance abuse at Columbia University. The Importance of Family Dinners VIII, A CASA Columbia White Paper. September 2012. 
• Snow & Beals (2006). Mealtime talk that supports literacy development. New Dir Child Adolesc Dev. 111: 5166.
• Levin et al. Adolescent risk behaviours and mealtime routines: does family meal frequency alter the association between family structure and risk behaviour? Health Educ. Res. (2012) 27 (1): 24-35,