Ευεξία 31.07.2018

Επανακάμπτοντας ψυχικά μετά από μια μεγάλη καταστροφή

Τι βίωσε και πως αντιδρά ένας άνθρωπος που έζησε μία συντριπιτική καταστροφή; Σ’ αυτό το άρθρο θα διαβάσετε ποιες μπορεί να είναι οι ψυχικές συνέπειες μίας καταστροφής και πως αντιμετωπίζονται για την επαναφορά στην κανονική ροή της ζωής, σύμφωνα με το American Psychological Association.

Οι καταστροφές, όπως οι τυφώνες, οι σεισμοί, τα ατυχήματα ή οι πυρκαγιές είναι απροσδόκητες, ξαφνικές και συντριπτικές. Αν και πολλοί άνθρωποι δεν υποφέρουν από ορατά, εξωτερικά σημάδια σωματικής βλάβης, ενδέχεται να βιώνουν τεράστιο συναισθηματικός φόρτος.

Είναι συνηθισμένο μεταξύ των ανθρώπων που έχουν βιώσει καταστροφές, να έχουν ισχυρές συναισθηματικές αντιδράσεις. Η κατανόηση των αντιδράσεων στις δυσάρεστες αυτές εκδηλώσεις θα σας βοηθήσει να αντιμετωπίσετε αποτελεσματικά τα συναισθήματα, τις σκέψεις και τις συμπεριφορές σας, αλλά και στην πορεία προς την αποκατάσταση.

Ποιες είναι οι κοινές αντιδράσεις στην καταστροφή;

Μετά την καταστροφή, οι άνθρωποι αισθάνονται συχνά “παγωμένοι” αποπροσανατολισμένοι ή ανίκανοι να αφομοιώσουν δυσάρεστες πληροφορίες που προκαλούν στρες. Μόλις αυτές οι αρχικές αντιδράσεις υποχωρήσουν, οι άνθρωποι ενδέχεται να βιώσουν ποικίλες σκέψεις και συμπεριφορές. Από αυτές, οι κοινές αντιδράσεις μεταξύ των περισσότερων ανθρώπων είναι οι εξής:

Έντονα ή απρόβλεπτα συναισθήματα: Μπορεί να είστε άγχωμένοι, νευρικοί, συγκλονισμένοι ή σε κατάσταση θρήνου. Μπορεί επίσης να αισθάνεστε πιο ευερέθιστοι ή δύσθυμοι από το συνηθισμένο.
Αλλαγές στις σκέψεις και τα πρότυπα συμπεριφοράς: Μπορεί να έχετε επαναλαμβανόμενες και ζωντανές αναμνήσεις από τα συμβάντα της καταστροφής. Αυτές οι μνήμες μπορεί να εμφανίζονται χωρίς προφανή λόγο και μπορεί να οδηγήσουν σε φυσικές αντιδράσεις όπως ταχυπαλμία ή εφίδρωση. Μπορεί να δυσκολευτείτε στη συγκέντρωση ή στη λήψη αποφάσεων. Οι συνήθειες ύπνου και φαγητού μπορούν επίσης να διαταραχθούν - μερικοί άνθρωποι ενδέχεται να υπερκαταναλώνουν φαγητό ή να κοιμούνται πολύ, ενώ άλλοι αντιμετωπίζουν τα ακριβώς αντίθετα. Δυσκολία στον ύπνο και απώλεια όρεξης.
Ευαισθησία σε περιβαλλοντικούς παράγοντες: Οι σειρήνες, οι δυνατοί θόρυβοι, οι μυρωδιές καμένου ή άλλες περιβαλλοντικές αισθήσεις μπορεί να διεγείρουν αναμνήσεις από την καταστροφή και να δημιουργήσουν αυξημένο άγχος. Όλοι οι παράγοντες που κινητοποιούν τις αναμνήσεις μπορεί να συνοδευτούν από φόβους ότι το αγχωτικό συμβάν θα επαναληφθεί.
Τεταμένες διαπροσωπικές σχέσεις: Οι συγκρούσεις μπορεί να φανούν αυξημένες συγκρούσεις, όπως και οι διαφωνίες με τα μέλη της οικογένειας και τους συναδέλφους. Κάποιοι άνθρωποι μπορεί ακόμα να αποσυρθούν, να απομονωθούν ή να παραμελήσουν τις συνήθεις κοινωνικές τους δραστηριότητες.
Συμπτώματα σωματοποίησης του άγχους: Πονοκέφαλοι, ναυτία και θωρακικός πόνος ενδέχεται να εκδηλωθούν και μάλιστα μπορεί να απαιτούν ιατρική φροντίδα. Οι προϋπάρχουσες ιατρικές καταστάσεις θα μπορούσαν να επηρεαστούν από το άγχος που σχετίζεται με καταστροφές.

Πως αντιμετωπίζονται;

Ευτυχώς, η έρευνα δείχνει ότι οι περισσότεροι άνθρωποι είναι ανθεκτικοί και με την πάροδο του χρόνου είναι σε θέση να αναδυθούν δυνατοί από την τραγωδία. Είναι κοινό για τους ανθρώπους να βιώνουν άγχος αμέσως μετά την καταστροφή, αλλά μέσα σε λίγους μήνες, οι περισσότεροι, μπορούν να ξαναρχίσουν να λειτουργούν όπως πριν από την καταστροφή.

Είναι σημαντικό να θυμόμαστε, ότι η ανθεκτικότητα και η ανάρρωση είναι ο κανόνας και όχι η παρατεταμένη δυσφορία.

Υπάρχουν διάφορα βήματα που μπορείτε να κάνετε, προκειμένου να δημιουργήσετε συναισθηματική ευεξία και να αποκτήσετε μια αίσθηση ελέγχου μετά από μια καταστροφή. Αυτά συμπεριλαμβάνουν τα εξής:

Δώστε στον εαυτό σας χρόνο να προσαρμοστεί: Είναι βοηθητικό να περιμένετε πως αυτή θα είναι μια δύσκολη στιγμή στη ζωή σας. Επιτρέψτε στον εαυτό σας να θρηνήσει τις απώλειες που έχετε βιώσει και να προσπαθήσετε να είστε υπομονετικοί με αλλαγές στη συναισθηματική σας κατάσταση.
Ζητήστε υποστήριξη από άτομα που νοιάζονται για σας, θα ακούσουν και θα συναισθανθούν την κατάστασή σας: Η κοινωνική υποστήριξη αποτελεί βασικό στοιχείο για την ανάκαμψη από καταστροφές. Η οικογένεια και οι φίλοι μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο σ’ αυτή τη δύσκολη στιγμή. Μπορεί ακόμα να βρείτε υποστήριξη και κοινό έδαφος σε ανθρώπους που επίσης έχουν επιζήσει από την καταστροφή. Ένα τρίτο ενδεχόμενο είναι να θέλετε να απευθυνθείτε σε ανθρώπους που δεν έχουν εμπλακεί στα συμβάντα και είναι σε θέση να παρέχουν μεγαλύτερη υποστήριξη και αντικειμενικότητα.
Μιλήστε για την εμπειρία σας: Εκφράστε αυτό που νιώθετε με τρόπο που σας κάνει να νιώθετε άνετα - όπως θα μιλούσατε με την οικογένεια ή τους στενούς σας φίλους. Κρατήστε ένα ημερολόγιο ή ασχοληθείτε με μία δημιουργική δραστηριότητα.
Εφόσον υπάρχει, βρείτε μια τοπική ομάδα υποστήριξης με κατάλληλα εκπαιδευμένους και έμπειρους επαγγελματίες: Οι ομάδες υποστήριξης σχηματίζονται συχνά για να βοηθήσουν τους επιζώντες. Η ομαδική συζήτηση μπορεί να σας βοηθήσει να συνειδητοποιήσετε ότι δεν είστε μόνοι στις αντιδράσεις και τα συναισθήματά σας. Οι συναντήσεις της ομάδας υποστήριξης μπορούν να βοηθήσουν ιδιαίτερα τα άτομα που δυσκολεύονται να παρέξουν από μόνα τους στον εαυτό τους τη δέουσα υποστήριξη.
Υιοθετήστε έναν υγιεινό τρόπο ζωής για να ενισχύσετε την ικανότητά σας να αντιμετωπίσετε το υπερβολικό άγχος: Τρώτε ισορροπημένα γεύματα και ξεκουραστείτε. Εάν αντιμετωπίζετε συνεχείς δυσκολίες στον ύπνο, μπορεί να βρείτε κάποια ανακούφιση στις τεχνικές χαλάρωσης. Αποφύγετε το οινόπνευμα και τα φάρμακα, επειδή ναι μεν μπορεί να σας ναρκώσουν καθησυχαστικά αλλά και να καθυστερήσουν την ενεργητική σας ανάκαμψη από την καταστροφή.
Δημιουργήστε ή αποκαταστήστε τη ρουτίνα σας: Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει φαγητό σε τακτά χρονικά διαστήματα, ύπνο και ξύπνημα σε κανονικό κύκλο ή το πρόγραμμα της γυμναστικής σας. Κατασκευάστε μερικές θετικές ρουτίνες για να έχετε κάτι να προσβλέπουμε σ’ αυτές τις δύσκολες στιγμές. Ξεκινήστε ένα χόμπι, περπατήστε κάπου όμορφα, ή διαβάστε ένα καλό βιβλίο.
Αποφύγετε τη λήψη σημαντικών αποφάσεων για τη ζωή σας: Η αλλαγή σταδιοδρομίας ή εργασίας και άλλες σημαντικές αποφάσεις τείνουν να είναι εξαιρετικά αγχωτικές από μόνες τους. Γίνονται ακόμα πιο δύσκολες όταν αναρρώνετε από μια καταστροφή.

Πότε πρέπει να ζητήσετε τη βοήθεια ενός επαγγελματία;

Εάν παρατηρήσετε επίμονα συναισθήματα δυσφορίας ή απελπισίας και αισθάνεστε σαν να μην είστε σε θέση να αντέξετε τις καθημερινές σας ευθύνες και δραστηριότητες, συμβουλευτείτε έναν εξουσιοδοτημένο επαγγελματία ψυχικής υγείας, όπως ένας ψυχολόγος. Οι ψυχολόγοι εκπαιδεύονται για να βοηθήσουν τους ανθρώπους να αντιμετωπίσουν τις συναισθηματικές αντιδράσεις στην καταστροφή και να κάνουν ένα σχέδιο για να προχωρήσουν.

Το παρόν άρθρο αποτελεί απόδοση στα Ελληνικά του αυθεντικού κειμένου στο American Psychological Association και δεν χρησιμοποιείται για εμπορικούς σκοπούς.
http://www.apa.org/helpcenter/recovering-disasters.aspx